Есту қабілеті-әлемді танудың бір тәсілі, сондықтан балалардағы есту проблемалары сөйлеу қалыптасуының және жалпы дамуының кешеуілдеуіне әкеледі. Есту аурулары туа біткен және жүре пайда болғандеп бөлінеді, оларды сурдолог-дәрігер немесе отоларинголог емдейді. Балаға уақтылы білікті көмек алу үшін ата-аналар баланың есту ауруының қандай белгілері бар екенін білуі керек. Олар туралы сөйлесейік.

Балалардың есту ауруларының жіктелуі және түрлері

Баланың дыбысты анық есту және оны дұрыс қабылдау қабілетін сипаттайтын бірнеше классификация бар. Біз негізгі түрлерді қарастырамыз.

Дыбыстық қабылдаудың өткірлігі бойынша

Бұл жіктеу патологияны 2 түрге бөледі:

1. Саңырау. Жағдай есту қабілетінің толық жоғалуымен сипатталады.
2. Туғалы есту мүкісі бар. Бұл дыбыстық қабылдаудың ішінара ақауын білдіреді, бала сөйлеуді қалыптыдан гөрі төмен деңгейде естиді.

Патологияның себептеріне байланысты жіктеу

Бұл жіктеу дыбыстық қабылдаудың нашарлауына себеп болған факторларға негізделген. Себептердің 3 түрі анықталды, олар:

1. Кондуктивтік себептер. Бұл жерде дыбыстың өткізгіштігін нашарлататын туа біткен немесе жүре пайда болған кедергінің болуы маңызды. Бұл ортаңғы құлақтың қабынуы немесе ісінуі, құлақтың ақаулары, ісіктер немесе күкірт штепсельдері. Кондуктивті құлақ мүкістігі кезінде сыртқы құлақтан орташаға немесе ортадан ішкі құлаққа дыбыс беру бұзылады.
2. Дыбыстық сигнал қабылданбайтын сенсоневральды (нейросенсорлық) себептер. Есту нервісінің патологиясы болуы мүмкін, ол ауыр инфекциялардан, вирустардан кейін немесе кейбір ототоксикалық– қабынуға қарсы стероидты емес препараттармен, гентамицинмен және басқалармен емдеуден кейін пайда болады.
3. Аралас себептер, кондуктивті және сенсоневральды факторлар бірге әсер еткен кездегі жағдай.

Есту қабілетінің нашарлауының барлық түрлері өткір, созылмалы және туа біткен деп бөлінеді.

1. Өткір бұзылулар тез пайда болады, жарақаттардан, инфекциялардан немесе ісіктерден кейін дамиды.
2. балалардың естуінің созылмалы патологиялары ұзақ уақытта дамиды – айлар, жылдар бойы қалыптасады. Сонымен қатар, сыртқы факторлар маңызды – айналадағы тұрақты шу, қатты музыка және т.б.
3. туа біткен проблемалар жүктілік патологиясымен, жүкті әйелдің жаман әдеттерімен, ерте жетілмегендігімен, босану кезіндегі жарақаттармен байланысты.

Құлақ мүкістігін дәрежелері бойынша жіктеу

Қалыпты дыбыстық қабылдау 0 – 25 дБ аралығында болады. Кестеде құлақ мүкістігінің 4 дәрежесінің көрсеткіштерін келтіреміз.

1 дәреже, дБ	2 дәреже, дБ	3 дәреже, дБ	4 дәреже, дБ
26 - 40	41-55	56-70	71-ден жоғары

Егер дыбыстық қабылдау толығымен болмаса, саңырау диагнозы қойылады.

Ауру түрлері

Аурулардың Әлемдік Жіктеуішінде (ICD 10) көптеген патологиялар көрсетілген, олардың тізімін келтірудің мәні жоқ. Шартты түрде кез-келген дәрежедегі есту қабілетінің жоғалуын келесі топтарға бөлуге болады:

1. Сыртқы құлақ аурулары.
2. Ортаңғы құлақ аурулары.
3. Ішкі құлақтың аурулары.
4. Құлақтың басқа аурулары, оған орталық жүйке жүйесінің ауруларымен байланысты проблемалар кіреді.

Біз есту қабілетінің бұзылуының егжей-тегжейлі жіктелуін ұсындық, енді қалыпты дыбыстық қабылдауды жоғалтуға әкелетін себептер туралы сөйлесейік.

Есту проблемаларының себептері

Есту қабілетінің бұзылуына әкелетін барлық себептер туа біткен және жүре пайда болған деп бөлінеді.

Туа біткен патологияларға нәресте туылған кезде пайда болатын немесе бала туылғаннан кейін көп ұзамай пайда болатын патологиялар жатады. Құлақ мүкістігі мен кереңдік тұқым қуалаушылық сипатқа ие болуы мүмкін, немесе жүктілік пен босану патологиясынан туындауы мүмкін, мысалы:

 

• болашақ ананың аурулары – қызамық, мерез, ауыр инфекциялар;
• туған кездегі ауыр сарғаю;
• кез келген сипаттағы нәрестенің гипоксиясы,
• жүктілік кезінде кейбір дәрі-дәрмектерді қабылдау.

Жүре пайда болған себептердің арасында:

• ауыр инфекциялардың асқынуы;
• жарақаттар;
• кейбір дәрі-дәрмектерді қабылдау;
• сенсорлық жасушалардың дегенерациясы;
• құлақтың бөтен денелері және күкірт штепсельдері;
• ұзақ уақыт бойы шуылға әсер ету;
• ортаңғы құлақтың қабынуы – отит.

Балалардың есту проблемаларының жіктелуі мен себептерінің тізімі маңызды, бірақ одан ата-аналар толық ақпарат ала алмайды. Балада дыбыстық қабылдаудың бұзылуын қалай тануға болатындығы туралы сөйлесейік.

Баланың нашар еститінін қалай түсінуге болады

Ұрықтың есту мүшелері жүктіліктің 20-шы аптасында толығымен қалыптасады. Бала туылғаннан бастап барлық дыбыстарды естиді, тек бір айға дейін олардың деңгейін, мәнін танымайды. Балалардың дыбыстық ынталандыруға жауап ретінде қалай әрекет ететіні туралы ақпаратты төменгі кестеде береміз.

Жасы
1-2 ай	Бала дыбыс деңгейін, тоналдылықты ажыратады, өткір дыбысқа жауап ретінде дірілдейді.
3-4 ай	Туыстарының дауысын таниды, жауап ретінде күледі. Дыбыстарды дауыстай отырып, анық «әуендейді».
5-6 ай	Жақсы еститін бала күледі, қарым-қатынас кезінде сөйлегісі келетіні көрінеді.
7 -9 ай	Сөйлеу мен ым-ишарат арасында байланыс қалыптасады.
10-12 ай	Қарапайым сөздерді түсінеді, күрделі емес сұраныстарды орындайды – «сау бол» деп қол бұлғайды, «рахмет» белгісімен басын шайқайды, алғашқы сөздерді айтады.

Егер нәресте сіздің сөйлеуіңізге ешқандай жауап бермей, дыбыстың қайдан шыққаның іздеп, басын әртүрлі бағытта бұрған жағдайдаларда ата-аналар алаңдауы керек. Есту қабілеті нашар жасы үлкен балалар қайталап сұрақ қоя береді, сөздер мен сөйлемдерді анық айтпайды, сөйлеуі кешуілдейді, жалпы сөйлесу кезінде дауыстарды қабылдау қиындықтары туады. Есту қабілеті төмен балалар жай дыбыстарды, сыбырларды естімейді.

Балалардағы есту проблемаларының алдын-алу

Отбасында саңырау немесе туғалы есту мүкісі бар болған ата-аналар әсіресе мұқият болуы керек. Осындай отбасылар отоларинголог немесе сурдолог дәрігерінде бақылауға алынуы тиіс. Балалар міндетті түрде скринингтен өтіп, толық тексеруден өтуі тиіс.

Егер отбасында патология болмаса, бірақ бала ауыр жұқпалы аурумен ауырса немесе белгілі бір дәрі-дәрмекпен емделсе, медициналық бақылау қажет.

Салмақ жетіспеушілігі, физикалық дамуы тежелген, анемиясы бар, иммунитеті әлсіз балаларда есту қабілетінің нашарлауы немесе жоғалуы қаупі бар. Ата-аналар нәресте үшін дұрыс режимді ұйымдастырып, оның тамақтануын қадағалап отыруы керек, тағамдар толық болуы керек және құрамында микро-макро элементтер, дәрумендер мен минералдар жеткілікті болуы керек.

Тамақтануды өз бетіңізше теңестіру қиын, біз баланың тамағына қоңыр балдырлардан жасалған «Доромарин» табиғи өнімін қосуды ұсынамыз. Жеміс шырыны қосып дайындалған өнім балаларға ұнайды және құрамында табиғи дәрумендер кешені бар, теңіз кальцийі, күшті иммунопротектор фукоидан бар. «Доромарин» құрамындағы альгин қышқылы ұлпалардың трофикасын қалпына келтіреді, бұл отитпен ауырғаннан кейін өте маңызды.

A, B, C, D, E витаминдері және басқа да пайдалы компоненттері бір-бірімен үйлесімді, сондықтан ағзаға толық сіңеді.

Егер сіздің балаңызда тұмау болса, оны дұрыс емдеңіз. Балаға мұрнын қатты сіңбіруге жол бермеңіз, бұл құлақтың пердесінің шамадан тыс жүктелуіне әкелуі мүмкін.

Шомылғаннан немесе жүзгеннен кейін құлақ құрғақ болуы керек. Құлақ арнасын тек мақта турундасымен кептіруге болады, таяқшаларды қолдануға болмайды!

Бала құлағымен, мұрнымен ойнамауын қадағалаңыз, ол жерлерге ұсақ заттарды салудан сақтау керек. Баланың құлағын да тартуға болмайды – құлақтың шеміршегі өте нәзік, оңай жарақаттанады.

Есту қабілетінің бұзылуының алдын алу бала туған сәттен жүргізіледі, осыны есте сақтаңыз. Балаларыңызды бақылаңыз, егер сіз патологияны байқасаңыз, отоларингологқа жүгініңіз. ДДҰ статистикасы балалардың есту қабілетінің жоғалуының 60% - ын алдын-алу арқылы болдырмауға болатындығын көрсетеді. Ал осы алдын алу шараларын сіз енді білесіз.