Иммунитет – ауырмаудың немесе тез жазылудың мүмкіндігі. Бала иммунитеті тамақтану, өмір салты, тұратын орнына қарай түрлі факторлар әсерінен қалыптасады. Мықты иммунитет қалыптастыру үшін, баланы дәрумендермен, дұрыс тамақ өнімдерімен қамтамасыз етіп, белсенді түрде қозғалуын қадағалау керек.  Ендеше, бала иммунитетін қалай көтеру қажет және балалардың ауырмауы үшін не істеу керектігі туралы сөз қозғайық.

Иммунитет дегеніміз не?

Адамның иммундық жүйесі бірнеше органдардан – сүйек кемігінен, көкбауырдан, айыр безінен, лимфалардан, лимфа түйіндерінен тұрады. Бұл органдар (сүйек кемігі мен айыр безі) инфекциялармен күресу үшін иммундық денелер бөліп шығарады, сонымен қатар иммундық денелердің (лимфа түйіндері мен көкбауыр) уақытша сақталу орны болып табылады және иммундық жасушаларды инфекцияның немесе қабыну көздеріне (қан және лимфа жүйелері) тасымалдайды. Тікелей иммундық органдардан басқа инфекциялардан қорғау қызметін басқа да ұлпалар атқара алады. Мысалға, мұрын және ауыз қуыстарының шырышты қабаттары. Сонымен қатар, асқорыту жолдары – асқазан мен ішектің шырышты қабаттары.

Иммунитет дегеніміз не? Бұл – ағзаны инфекциялар мен аурулардан қорғайтын иммундық органдардың, лимфа және қан жүйелерінің, асқорытудың, бөліп шығару органдарының келісілген қызметтері. Күшті иммундық реакциялар кезінде бала ауырмайды немесе пайда болған сырқатты жылдам және оңай жеңеді. Мұндай кездері, оның иммунитеті жақсы жұмыс істейді екен деп айтады.

Өмір сүру кезінде иммундық реакциялар жоғарылауы немесе әлсіреп кетуі мүмкін. Бұлай өзгеріп тұруына тамақтану, өмір сүру салты, шынығу, ішек құрттарының болуы, екпе жасау әсер етуі мүмкін.

Ескертпе: алдын алу екпелерін дұрыс жасамаған кезде, бұл табиғи иммунитеттің төмендеуіне және жалпы ағзаның әлсіреуіне әкеледі.  

Сондай-ақ ауырып тұрғаннан кейін де бала иммунитеті айтарлықтай әлсірейді. Сондықтан балалар неғұрлым жиі ауырған сайын, уақыт өте олар соғұрлым күштірек инфекцияларды жұқтырғыш болады.

Ал енді, иммунитет дегеннің не екенін түсініп алсақ, баланы ауру жұқтырмайтын, мықты етіп қалыптастыру жайлы сөз қозғайық. Сонымен бірге бала иммунитетін не түсіріп, не көтеретінін қарастырайық.

Иммунитеттің төмендеуінің себептері

Егер бала толыққанды дұрыс тамақтанатын болса, дәрумендер мен минералдарды үнемі қабылдайтын болса, ауру жұқтырған кезде оның ағзасы патогендер қызметін бөгеттейтін иммунды денелер бөліп шығарады. Ағзада минералдар мен дәрумендер жетіспеген кезде, мәселелер туындай бастайды. Мұндай жағдайда иммунды денелердің жеткіліксіз мөлшері бөлінеді. Қорғаныс реакциялары әлсізірек бола бастайды.

Сонымен қатар улану, күйзеліс, сырқат секілді иммунитетті жоятын факторлар туындағанда, қиын мәселелер орын ала бастайды.

Ағзадағы қорғаныс реакцияларының төмендеуіне әкелетін факторларды атап өтейік:

• Адамның күнделікті улы заттармен (автокөлік және өндірістік қалдықтармен) демалатын лас аймақта өмір сүруі;
• Дұрыс тамақтанбау – тағамда сіңірілетін формадағы пайдалы заттардың, дәрумендердің және минералдардың жетіспеушілігі.

Ескертпе: аурудың алдын алу мен иммунитетті көтеру әдістерінің бірі дәрумендер қабылдау болып табылады. Бала ағзасында дәрумендер мөлшері жеткілікті болған кезде иммундық реакциялар өз уақытында қалыптасып, күшті біліне бастайды, бұл баланың ауырмауына немесе аурудың бірнеше күн ішінде қызуды көтермей, асқынбай өтуіне мүмкіндік жасайды.

• Ішек құрт инвазиялары.
• Күйзеліс.
• Аллергиялық реакциялар.
• Салауатты өмір салтын ұстанбау – қозғалу белсенділігінің төмендігі, таза ауада аз серуендеу.

Баланың қорғаныс қызметтерінің төмендеу себебін білу маңызды. Бұл олардың бала денсаулығына тигізер әсерін білуге және иммунитеттің төмендеуінің алдын алуға көмектеседі.

Улы заттар және иммунитет

Иммунитет төмендеуінің кең таралған себептерінің бірі – күнделікті улану. Мұны естіген ата-аналар – әңгіме не туралы деп таңқалып қалулары мүмкін. Менің балам таза пәтерде тұрады, жаңа пісірілген тамақ жейді, ол немен улануы мүмкін? Ірі қалалардың тұрғындары улы заттардың күнделікті мөлшерін ластанған ауадан алады. 

Өндірістік ластану

Улы заттар автокөліктер мен өндірістік қалдықтардан қаладағы ауаға тарайды:

• Автокөлік қалдықтары – олар өндірістік кәсірорындар орналаспаған қарапайым қалаларда ластанудың 80%-ын, зауыттар салынған өндірістік орталықтарда ластанудың 40%-ын құрайды.
• Өндірістік қалдықтар – ауыр металдар, улы заттар және аллергендер иммундық реакцияның қатты төмендеуіне әкеледі. Соның нәтижесінде көптеген ата-аналар бала иммунитетін қалай көтереміз деп мәселе көтереді.

Ауылшаруашылық ластанулар

Экологтардың зерттеуі бойынша, топырақтағы арамшөптерге қарсы химиялық заттар бүгінгі күні шекті нормадан он есе жоғарылап кеткен. Сонымен бірге олардың көп бөлігі жер асты суларына, ашық су қоймаларына және азық-түліктерге түсіп жатыр. Топырақтың ластануы көптеген балалар мен ересектердің иммунитеттерінің төмендеуіне себеп болып отыр.

Жалпы табиғи ластанулардан бөлек, иммунитет төмендеуінің себебі болатын ауқымды басқа да себептер бар. Бұл – баланың сапасыз немесе сәйкессіз азық түліктермен қоректенуі. Сонымен қатар чипсы, шұжық секілді тағамдық қоспалары бар «тағам» түрлерін мөлшерден тыс қабылдау.

Ескертпе: 2 жастағы баланың иммунитетін қалай көтеруге болады деген мәселе, баланы дұрыс емізбегенде, оның тамақтану мөлшеріне табиғи емес «азық-түліктерді» ерте қосқаннан болады.

Дәріден улану және аурудан кейінгі бала иммунитеті

Сонымен бірге иммунитеттің төмендеуіне жиі ауыру мен кейбір дәрілерді қабылдау да әсерін тигізеді. Мысалға, антибиотиктермен емдеу кезінде баланың иммунитеті және оның қорғаныс реакциялары күрт төмендеп кетеді. Балада бұрын ауырмаған аурулар пайда болуы мүмкін.

Сондай-ақ бала иммунитеті синтетикалық дәрумендерді дұрыс тағайындамаған жағдайда төмендеуі мүмкін. Сондықтан балаға иммунитетке арналған дәрумендерді дұрыс беру қажет. Толыққанды бөлшектенетін және 100% сіңірілетін табиғи кешендер керек.  

Ескертпе: аллергия – астың толық қорытылмауының нәтижесі. Аллергиялық реакциялардың ең аз дегенде 90%-ы азық-түліктердің дұрыс сіңірілмеуінен болады екен. Тек әдетте болмайтын белгілердің 1\10 ғана нақты аллергия екенін білдіреді.

Улы заттар ағзадан несеп арқылы, ішті босату және тері арқылы шығады. Оларды шығару барысында иммундық жүйе биологиялық белсенді құрамдас бөліктерінің қорын жоғалтады. Бала ағзасындағы дәрумендер ересектер ағзасына қарағанда көбірек шығындалады. Сондықтан балаларда дәрумен жетіспеушілігі немесе кальций, басқа да минералдар жетіспеушілігі жиі орын алады.

Баланы дәрумендер кешенімен толық қамтамасыз ету үшін, оларға оңай сіңірілетін балаларға арналған Доромарин дәрумендерін беру керек. Осылайша түрлі инфекциялардың алдын алуға, аурудан кейін бала иммунитетін жоғарылатуға, жазылуын жылдамдатуға болады.  

Бала иммунитетін қалай көтеруге болады: ішек құрттарын шығару

Бала иммунитетінің төмендеуінің жиі кездесетін себептерінің бірі паразиттер мен ішек құрттары болып табылады. Паразиттерді шығару – 4, 5 және 7 жастағы бала иммунитетін қалай көтеруге болады деген мәселенің шешімінің біреуі.

Көптеген құрттар ішекте тіршілік етеді. Бұл жерде олар бөлшектенген көмірсулармен қоректеніп, өздерінің өмір сүру өнімдерін – улы заттарды бөліп шығарады. Осылайша бала екі есе зиян шегеді – оның асқорытуы нашарлайды және улы заттар пайда болады. Иммунитет төмендейді, жиі-жиі инфекциялық және суық тию аурулары пайда бола бастайды.

Иммунитетті көтеру үшін дәрумендерден басқа, ішек құрттарына қарсы дәрілер қажет болады. Оларды 10-14 күн аралығында 2-3 реттен қабылдау қажет. Сонда ішек құрттары инвазиясының барлық түрлерін шығарады және гельминтоз ауруынан толық айығуға көмектеседі.

Паразиттерге қарсы терапиядан кейін бірден дәрумендер қабылдауды тағайындайды. Астың құрамдас бөліктерінің ұзақ уақыт бойы жетіспеуі дәрумен жетіспеушілігіне әкеліп соқтырады. Ішек құрттарын шығарғаннан кейін, балаларға күшейтілген дәрумендік мөлшер қажет.

2 жастан 15 жасқа дейінгі балалардың иммунитетін қалай көтеруге болады: тамақтану

Бала иммунитеті асқорытудан басталады. Баланың қанына қоректік заттар мөлшерінің қаншалықты түсетіні және олардың дұрыс ыдырамауынан қаншама улы заттардың түзілгені тамақтың толық сіңуіне тікелей байланысты.

Астың толықтай қорытылуы екі фактор арқылы анықталады:

• тамақ сапасы – табиғи немесе жасанды тамақ,  тағамдық қоспалармен, дәмдеуіш қоспаларымен, дәмін күшейткіш, хош иістендіргіштер немесе олар кездеспейтін тағамдар;
• тамақтың сіңірілуі мен ыдырауы үшін ферменттер мен бактериялардың, жасұнықтардың болуы.

Ал енді асқорыту мен иммунитетке әсер ететін әр факторды жеке-жеке қарастырайық.

1. Тамақ сапасы – бұл факторды тағам құрамындағы жасанды қоспалардың болуы мен сапасы деп түсіну керек. Табиғи тамақ өнімі (оның ішінде ферменттер, минералдар, дәрумендер болады) бала ағзасына толық сіңіп кетеді. Жасанды тағамдық қоспалар толықтай ыдырамайды, тері арқылы сыртқа бөртпе ретінде шығады немесе бауыр жасушаларында қалып қояды.
2. Тамақты «қорытатын» заттар – бұл сүтқышқылды бактериялардың (лакто, бифидо), ферменттердің болуы.
3. Жасұнықтың болуы – ол үлкен дәрет массасының қалыптасуы мен оның ішек арқылы қозғалуын қамтамасыз етеді. Жасұнық көкөністер мен жемістерде болады. Тазартылған тағамдарда – ақ нанда, ұнтақ ботқасында, тазаланған күріште мүлде аз кездеседі. Баланы тазартылған азық-түліктермен қоректендіру иммунитеттің төмендеуіне әкеледі,  себебі ішектегі масса әлсіз қозғалып, тұрып қалады да қанға түсетін улы заттардың көзіне айналады.

Қанға түскен улы заттар иммундық жүйенің қызметін қиындатады. Оларды шығару үшін иммундық денелер шығындалады. Олардың күшті шоғырлануы үшін минералдар мен дәрумендер қажет болады. Олар жеткіліксіз болса – ата-аналар бала иммунитетін қалай көтереміз деген сұраққа жауап іздей бастайды.

Жергілікті иммунитет

Жергілікті иммунитет деп вирустың, патогенді бактерияның немесе зеңнің еніп кетуін болдырмайтын қабілетті айтады. Жергілікті иммунитет сыртқы қуыс органдарда – мұрын қуысында, жұтқыншақта, ішекте қалыптасады. Олардың шырышты қабаттары арқылы вирустық және бактериялық инфекциялар ағзаға түседі.  

Жұққан кезде вирус ең алдымен адам жасушасына бекиді. Біраз уақыттан кейін ол жасушалық мембрананы ерітіп, жасуша ядросына кіріп алады, осылайша жаңа вирустарды шығаруды бастайды. Жұғу әрекетін бастапқы сатысында тоқтатуға болады – ол үшін жасуша қабаттарының тығыздығын жоғарылату керек. Жасуша мембраналарының тығыздығы ағзаның вирустарды жұқтырмауын қамтамасыз етеді.

Ескертпе: барлық жасушалар мембранасының тығыздығы бала ағзасына қорек пен дәрумендердің толыққанды түсуімен анықталады. Міне сондықтан да, дәрумендер кешенін ұзақ уақыт қабылдау кезінде бала ауырғанын қояды.

Бактериялық жұқпаларға қарсы тұру үшін сүтқышқылды бактериялар қажет. Олар бактериялық инфекцияларды қабылдамауды қамтамасыз етеді. Ағзаға төменде көрсетілгендер арқылы түседі:

• Тамақпен – айранда, майлы айранда, йогуртта, ана сүтінде болады.
• Арнайы препараттар-пробиотиктер арқылы, оларда кептірілген формадағы сүт бактериялары (лиофолизді) болады.

Ескертпе: суық тиюді азайту әдістерінің бірі – бифидумбактерияларын қабылдау. 3 жастағы бала иммунитетін қалай жақсартуға болады? Оған дәрумендер мен пробиотиктер беру керек.

Сүтқышқылды флора кез келген уланудан «қорқады». Улы заттар бұл бактерияларды жойып жібереді және иммунитетті төмендетеді. Осылайша өндірістік және ауылшаруашылық улау түрлері балалар иммунитетінің төмендеу себептерінің бірі болып отыр.

Ескертпе: алкоголь мен темекі де у болып табылады. Ата-аналарының шылым шегуі бала иммунитетіне кері әсерін тигізеді.   

Арнайы иммундық денелер – олар қалай жұмыс істейді

Иммундық жүйенің арнайы денелеріне жасуша-киллерлер, макрофагтар, Т-лимфоциттері, инфекцияларды жоюшылар және қанға бөгде ағзаның түсуі кезінде белсенді түрде шоғырланатын басқа да жасушалар жатады. Патоген сыртқы кедергілерден (шырышты органдар) өтіп кетіп, ішке енгенде олар көп мөлшерде бөліне бастайды. Олардың бөлінуі үшін ферменттер мен дәрумендер қажет. Сондықтан патогендердің кез келген түрі дәрумендер қорының азаюына және иммунитеттің төмендеуіне әкеледі. Егер бала ағзасында дәрумендер жеткіліксіз болса, ол ауырады.  

Жиі ауыратын балаларға халық медицинасы қандай кеңес береді? Халық емі арқылы бала иммунитетін қалай көтеруге болады?

Иммунитетті көтеретін халық емдері

Иммундық реакцияларды қалпына келтіру және инфекциялар мен суық тиюді төмендету үшін халықтық емді, шөптерді пайдалануға болады.

Иммунитетті жақсарту үшін түрлі әсердегі шөптерді қолданады. Оларды шай секілді қайнатады немесе ұнтақталған үгітілген түрде (ұнтақ немесе күнжара) балаға береді. Иммунитетті күшейту үшін мыналарды береді:

• Бауыр мен өт жолдарын тазартуға арналаған шөптер – алатікен (тұқымы немесе күнжара), иттікен тамыры (ошағанның), бақбақ тамыры, шашыратқы ұнтақта (сусында) болатын инулин. Бауыр – улы заттар мен инфекциялардың 80% жоятын адам ағзасындағы басты сүзгі болып табылады.
• Дәрумендік құрамдар – қалақай + кептірілген орман жидектері – қаражидек, итбүлдірген, мүкжидек. Иммундық реакциялар үшін ең бағалысы – С дәрумені. Ол көптеген иммундық денелердің шоғырын қамтамасыз етеді. С дәруменінің күнделікті ағзаға түсіп тұруы, аурулардан айығуға және 3 немесе 6 жастағы бала иммунитетін қалай жақсартуға болады деген мәселені шешуге көмектеседі.

• Ішек құртты айдағыш тұқымдар мен шөптер – асқабақтың ұнтақталған дәні, қалампырдың ұнтақталған тұқымы, сонымен қатар дәмдеуіштер.

• Вирусты ауруларға қарсы иммунитетті не көтереді? Вирусқа қарсы табиғи құрамдас бөліктер – сарымсақ, пияз, дәмдеуіштер. Олардың көпшілігі күкірттен, күйдіргіш заттардан тұрады, ерекше дәмге ие  және антисептикалық/вирусқа қарсы әрекет етеді.

• Апиөнімдер – иммунитетті ынталандырғыш және дәрумендер көзінің тағы да бір табиғи көзі. Бұған табиғи ара балы, аналық сүт, ара тозаңы кіреді. Осы аталған өнімдерді қыс бойы бірнеше рет қабылдау суық тию мен инфекцияларды бірнеше есеге қысқартады.

Бала иммунитетін халық емі арқылы қалай көтеруге болады деген мәселені шешу кезінде өмір сүру салты, тамақтану, белсенді түрде қозғалу, серуендеу туралы да естен шығармау керек. Аталған факторлардың барлығы – бұл бала денсаулығы және оның иммундық күшінің қызметі қалыптасатын «кірпіштер», элементтер.

Бала иммунитетін қалай көтеруге болады

Бала иммунитетін жоғарылату үшін, зиянды факторлардың әрекетін шектеу және ағзаны толыққанды тамақтанумен, дәрумендердің түсуімен қамтамасыз ету керек.  Ағзада болатын тазалау және қалпына келтіру реакцияларының арқасында, дәрумендер қабылдау кезінде иммунитет қалпына келе бастайды. Улы заттардан тазарту және микрофлораны қалпына келтіру әрекетінде суық тию мен инфекциялар төмендей бастайды. Балаға көп суық тимейді, ал вирус жұқтырған жағдайда – ауру тез, оңай және асқынуларсыз өтіп кетеді. Бұл үшін күнделікті дәрумендер мен минералдық заттар ағзаға түсіп тұруы қажет. Доромарин толыққанды дәрумендер кешені керек. 

Доромарин – аурулардың алдын алу және иммунитетке арналған өнім

Доромарин немесе Doromarine – балаларға арналған табиғи емдеу-алдын алу өнімі, дәрумендер мен минералдар кешені. Оның құрамында – теңіз кальциі, жеміс шырыны, қиыр шығыс ангустаты ламинариясы бар.  Доромарин балаларға арналған дәрумендер кешені – тек табиғи құрамдас бөліктерден жасалады, сондықтан олар толықтай 98%-ға дейін сіңіп кетеді және ең көп пайда әкеледі.

Доромарин дәрумендер кешенін құрайтын әрекеттердің әрқайсысын сипаттайық:

• Қиыр шығыс ангустаты ламинариясы – минералдардың (37 атаудан көп), дәрумендердің, қаныққан қышқылдардың мөлшерінің негізі. Ангустат ламинариясындағы минералдар мен дәрумендердің ерекшелігі – олардың толықтай сіңірілуінде. Бұлар толықтай ыдырап кететін синтетикалық заттар емес. Бұлар – 100%-ға дейін сіңірілетін табиғи минералдар. Ламинарияда кездесетін микро және -макроэлементтердің ішінде – улы заттарды шығару мен инфекциямен күресу үшін ағза шығындайтын йодидтер бар. Селен, иммунитет минералының атағын алған. Сонымен қатар кальций және кобальт, күкірт пен фосфор, калий, магний, хром, бром, кремний және т.б. бар. Дәрумендер кешенінің ішінде – В және С топтарының толық тізімі – иммунитет пен денсаулық дәрумені бар.
• Трепанг сығындысы – кешенді минералдар мен В тобының дәрумендерімен қамтамасыз ететін теңіз жануарының өнімі. Сонымен қатар иммунитетті табиғи түрде жоғарылатады.
• Лиофолизді кептірілген түрдегі жеміс шырыны -  100% сіңірілетін өмір сүруге өте қажетті дәрумендер негізі.

Доромарин балаларға арналған дәрумендері бала ағзасын биологиялық белсенді заттар кешенімен қамтамасыз етеді. Олар тазарту реакциясын тудырады және иммунитет жұмысын жақсартады, иммунды денелердің өндірілуін қамтамасыз етеді және олардың жазылуын тездетеді. Індет кезінде бала ауырмайды, сонымен бірге физикалық және ақыл-есі жақсы дамиды, күйзеліске мықты қарсы тұратын болады.

Кесте – Иммунитетке арналған дәрумендер

Доромарин – бірегей дәруменді минералды кешен. Доромаринмен бірге балалар иммунитетінде мәселелер туындамайды!