Балаларға Д витаминін рахиттің алдын алу үшін тағайындайды. ДДСҰ мәліметтері бойынша, 3 жасқа дейінгі сәбилердің 60% - ы ауруға бейім, ал бір жасқа дейінгі жас тобында бұл көрсеткіш 40% құрайды. Дәрігерлер бұл аурудың алғышарттарына ағзадағы кальций мен фосфор алмасуына әсер ететін Д витаминінің жетіспеушілігі әсер ететінін анықтаған. Д витаминінің не екенін, оның бала ағзасына қалай енетінін және оның көмегімен балалардағы рахиттің алдын-алуды қарастырамыз.

Сипаттамасы және құрамы

Д витамині- көп компонентті субстанция, ол биологиялық белсенді заттар тобынан құралады:

1. Холестерол немесе Д 1 витамині.
2. Эргокальциферол немесе Д 2 витамині.
3. Холекальциферол немесе Д 3 витамині.
4. 2,2-дигидроэргокальциферол немесе Д 4 витамині.
5. Ситокальциферол немесе Д 5 витамині.

Күрделі химиялық атауларды есте сақтаудың қажеті жоқ, жоғарыда аталған бес топтың тек 2-і биологиялық белсенді Д 2 және Д 3 кальциферолдар. Д3 витамині адам терісінде күн сәулесінің немесе жасанды ультракүлгін сәулеленудің әсерінен өндіріледі, ал Д 2 витаминін тамақпен бірге аламыз. Майлы балық өнімдері мен өсімдік майлары олардың негізгі көздері.

• Қызықты! Д дәруменің көбінесе «күн сәулелі» деп аталады, өйткені ультракүлгін сәулесіз ол белсенді емес.

Д дәруменің құрамын талдайық.

Балаларда рахит ауруының алдын-алу «күн сәулелі» прогормонының негізгі функциясы болып саналады, өйткені ол фосфор-кальций алмасуына және осы элементтердің аш ішекте сіңуіне қатысады. Д витаминінің жетіспеушілігі кальций мен фосфордың сіңуінің бұзылуына әкеледі, нәтижесінде остеомаляция дамиды (сүйектердің жұмсаруы, рахит).

Сонымен қатар, Д дәрумені жүйке, жүрек-тамыр, ас қорыту жүйелерінің күйіне, метаболизм процестерінің сапасына және иммунитеттің күйіне әсер етеді.

Д витаминінің жетіспеушілігі көптеген ауруларды тудырады:

• аутоиммундық патологиялар;
• дерматиттер;
• псориаз;
• онкологиялық аурулар:
• қант диабеті.

Д витаминінің жетіспеушілігінен туатын патологиялар туралы сөйлесейік, төменде баланың денесіне әсер ету тұрғысынан «күн сәулелі» элементі туралы қарастырамыз.

Қолдану ерекшеліктері және балалар ағзасына әсері

Д витамині нәрестелер үшін де, аналары үшін де маңызды. Д витамині жүктілік кезінен өз функцияларын орындап, нәрестенің денсаулығына әсер ете бастайды. Кальциферол плацента гормондарының өндірісін бақылайды, салмағы аз шала туылған нәрестелердің туылуынан қорғайды, ұрықтың тістері мен сүйектерінің қалыптасуына қатысады. Егер ұрықтың денесіне қажетті элементтің қалай енетіні түсінікті болса, онда емшек сүтімен емізілетін нәрестеге D дәруменін қайдан алуға болады? Жауап қарапайым-ана сүтінен. Алайда, емшек сүтіндегі кальциферолдың құрамына бірнеше факторлар әсер етеді:

• Бала емізетін ана күн сәулесінде әр күні кемінде 15-20 минут ашық киімде болуы керек.
• Бала емізетін ананың тамақтануында Д дәрумені бар өнімдер болуы керек. Д дәрумені майда еритін элемент, сондықтан бала емізетін ана майлы тағамдарды – май, майлы қаймақ және басқаларын тұтынуы керек.

Шынайы өмірде жоғарыдағы екі жағдайды орындау сирек кездеседі. Оның себебі күн шуақты күндердің аздығында емес. Қазіргі дәрігерлер онкологияның жоғары қаупіне байланысты балаларға да, ересектерге де ұзақ уақыт бойы ашық күнде болуды ұсынбайды. Бала емізетін аналар босанғаннан кейін фигураларын тез қалпына келтіруге тырысады, әр түрлі жолмен тамақтануды шектейді. Осылайша, Д витаминінің жетіспеушілігі өте кең таралған құбылыс болып табылады.

Сіз кальциферолдың синтетикалық май ерітіндісін немесе Д витамині бар кешенді сатып ала аласыз, бірақ дәрігердің тағайындауысыз препаратты қабылдауды болмайды.

• Маңызды! Интернетте D дәрумені немесе күрделі көп компонентті кешендерді сатып алғанда, сенімді және дәлелденген сайттарды таңдаңыз, біз https://doromarine.kz/ ұсынамыз.

Жасанды тамақтанудағы балалар үшін Д витаминінің жетіспеушілігі сонша қауіпті емес, өйткені барлық бейімделген сүт қоспаларында ол қажетті мөлшерде болады.

Ересектеу жастағы балаңызға балық майын беріңіз, қазір ол тек табиғи түрде ғана емес, сонымен қатар бейтарап дәмі бар желатин капсулаларының құрамында болады. Осылайша, бала витаминді ұзақ көндірусіз де қабылдайды.

Алайда балалардағы рахиттің алдын-алу шаралары дұрыс болуы керек. Дәруменді қабылдауды бастаудың негізгі шарты -  балада Д витаминінің жетіспеушілігін қалай анықтауға болатынын білетін педиатрдың тағайындауы. Дәруменді өздігімен қабылдауда қателіктер жіберілуі мүмкін, ал артық кальциферол оның жетіспеушілігінен де зиянды.

Жетіспеушілікті анықтаймыз

Балада Д витаминінің жетіспеушілігін келесі белгілерден анықтайды:

1. Бала қатты терлейді, әсіресе тамақтану және ояю кезінде. Табаны, басы мен алақаны ең көп терлейді.
2. Желкесіндегі шашы алдымен сирей бастайды, ал кейін түсіп қалады.
3. Үлкен фонтанель жұмсарады және баяу жабылады.
4. Тістер кеш шығады.
5. Бала нашар ұйықтайды, қыңыр болады.
6. Бала салмақты нашар қосады, тамаққа тәбеті болмай, аз жейді.

Ауру белгілерін тану оңай емес, өйткені олар бір уақытта пайда болмайды. Сондықтан баланы мұқият қадағалаңыз және Д витаминінің жетіспеушілігіне күдік туындаған жағдайда педиатрмен кеңесіңіз. Есіңізде болсын, балалардағы рахиттің алдын-алу шараларын уақтылы бастау керек және дәруменнің дозасын дұрыс таңдау арқылы ауруды болдырмауға әрекет ету керек.

Тапшылықтың салдары

Егер Сіз аталған белгілерді елемейтін болсаңыз, асқынулар болуы мүмкін:

1. Остеомаляция салдарынан бас сүйектерінің пішіні өзгереді, баланың аяқтары Х-тәрізді немесе О - тәрізді формаға деформацияланады.
2. Ішек проблемалары дамиды - диарея мен іш қату алмасып, бала салмағын жоғалтады.
3. Көру нашарлайды, бала құрдастарынан ақыл-ой мен физикалық дамуда артта қалады.
4. Қант диабеті, псориаз, Крон ауруы және басқалардың дамуы мүмкін.

Дәруменді қайдан және қалай алуға болады

Д витамині бар тағамдардың тізімі аз. Тізімдегі тағамдар балалардың тамақтануында іс жүзінде қолданылмайтын өнімдермен ұсынылған, олар:

• балық майы, кальциферолдың ең жақсы көзі;
• лосось, скумбрия, майшабақ;
• треска бауыры;
• сиыр бауыры;
• шантерелле саңырауқұлақтары;
• тауық және бөдене жұмыртқаларының сарысы, ірімшіктің кейбір түрлері:
• байытылған сүт өнімдері мен шырындар.

Балық өнімдерінің сапасы да маңызды. Егер балық теңіздік болса, оның құрамында құнды элементтің күнделікті қажеттілігінің 300% - на дейін, ал жасанды түрде өсірілгенде-тек 25% құрайды.

Балалардағы рахиттің алдын алу үшін тек аталған өнімдерді қабылдау жеткіліксіз, сондықтан дәріханадан кальциферолмен өнімдеріді сатып алу керек. Д витаминінің жетіспеушілігі басқа микроэлементтердің жетіспеушілігімен бірге жүруі мүмкін,  сондықтан дәрігерлер балаларға арналған «DoroMarine»  сияқты табиғи кешендерді қабылдауға кеңес береді.

Балалардағы рахиттің алдын алу және басқа кешенді қоспалармен емдеу зертханалық диагностикадан қан құрамындағы кальциферол көлемін анықтау анализінен кейін басталады. Доромарин-бұл 3 айдан бастап нәрестелер қабылдауға болатын дәрі-дәрмектердің бірі.

Рахит туралы толығырақ

Балалар рахиті – нәрестелер мен сәбилердің сүйек ұлпасының қалыптасуының жеткіліксіздігі және оның минералдануынан туындайтын ауру. Ауруды нәрестелерден бірден тану қиын, өйткені бастапқы сатылардағы аурудың белгілерін басқа патологиялардан ажырату қиын.

Рахиттің алғашқы белгілері біз жоғарыда айтқан кальциферол жетіспеушілігінің белгілеріне ұқсас. Бірақ ауру дамыған сайын оның белгілері де айқынырақ болады.

Рахиттің қауіптілігі

Рахиттің ең қауіпті сапасы – қоздырғыштығы. Ол иммунитетті әлсіретеді, жиі суық тиюді, бронхитті, пневмонияны тудырады. Рахитпен ауыратын балалардың өзге өткір аурулары нашар емделеді, жиі қайталанады, созылмалы түрге айналады.

Кейін әлсіреген иммундық жүйенің аясында ауыр созылмалы аурулар туындайды, сондай-ақ ақыл-ой кемістігі дамиды. Сондықтан, балалардағы рахиттің алдын-алу тек дәрігерлердің ғана емес, ата-аналардың да міндеті.

Балалардағы рахиттің алдын-алу құрамында кальциферол бар синтетикалық немесе табиғи препаратты қабылдаудан басталады.

Аурудың алдын алу мақсатында кальциферолды қалай қабылдауға болады

Балалардағы рахиттің алдын-алу үшін кальциферолдың кез-келген дәрілік түрін қабылдау баланың жасына байланысты. Кестеде рахиттің бастапқы сатысын емдеу үшін ұсынылатын дозалар, сондай-ақ ем аяқталғаннан кейін демеуші доза келтірілген.

Жасы	Емдік доза	Демеуші доза
3 айдан кіші	2000	400
3 ай - 1 жасқа дейін	2000	400
1 жас - 12 жас	3000-нан 6000-ға дейін	600
12 жастан жоғары	6000 және көрсеткіштер бойынша одан жоғары	600

• Маңызды! Кальциферол препараттарын дәрігердің тағайындауынсыз қолдануға болмайды!

Бала рахитінің алдын-алудың басқа әдістері

Бір жасқа дейінгі балаларға күтімді және дұрыс тамақтануды мұқият жүргізу керек. Егер анасы баланы емізетін болса, бұл арада баладағы рахиттің алдын-алу ананың дұрыс тамақтануына байланысты болады. Жасанды тамақтанудағы балаларда рахиттің алдын-алу үшін Д дәрумені бар қоспаны дұрыс таңдау керек.

Сондай-ақ, шыңықтыру процедуралары, таза ауада серуендеу, гимнастика және күн режимі маңызды.

Аурудың алдын – алудың ерекше  мәселелерін тек педиатр шешеді, бірақ ата-ана қамқорлықпен дұрыс күтім мен балаға тиісті режимді ұстану керек.

 

Балалардағы рахиттің алдын-алу бала туылғанға дейін басталады. Жүкті әйелді медициналық бақылау, дұрыс жұмыс және демалыс режимі, кальциферолға бай тағамдарды қосу арқылы дұрыс тамақтану принциптерін сақтау ұрықтың үйлесімді дамуын қамтамасыз етеді.

Бала туғаннан кейін күнделікті, әсіресе күн шуақты мезгілде, серуендеңіз. Тамақтану бойынша дәрігердің ұсыныстарын орындаңыз, қосымша тағамдарды уақтылы енгізіңіз, гимнастика және жалпы шыңықтыру процедураларын жүргізіңіз. Үлкен балаларға, жас ерекшеліктеріне сәйкес, кальциферол оңтайлы мөлшерде болатын тағамдарды таңдаңыз.